Ενεργειακή μετάβαση σε καθαρή ενέργεια και η γεωπολιτική στρατηγική

Ενεργειακή μετάβαση σε καθαρή ενέργεια και η γεωπολιτική στρατηγική

Η ενεργειακή μετάβαση σε φιλικότερες προς το περιβάλλον τεχνολογίες που αλλάζει τον κόσμο, καθορίζεται από την επίδραση της ενεργειακής ροής της δύναμης των κρατών και την ασφάλεια προμήθειας.

Η επανάσταση του shale gas στην Αμερική την έκανε την μεγαλύτερη παραγωγό πετρελαίου (10 εκ. βαρέλια ημερησίως) και φυσικού αερίου. Στην Κίνα που παραμένει η μεγαλύτερη εισαγωγέας καυσίμου ανάφλεξης, η στρατηγική είναι ο μετριασμός της κατανάλωσης από κάρβουνο και πετρέλαιο και η ανάπτυξη του φυσικού αερίου και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, μειώνοντας τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (CO2).

Περιβαλλοντολογική Ρύθμιση

Η ανάγκη δημιουργίας ενεργειακού συστήματος χαμηλής περιεκτικότητας CO2 για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής (η αύξηση της θερμοκρασίας να μην υπερβαίνει τους 2 βαθμούς κελσίου και οι εκπομπές ρύπων να διατηρηθούν στα επίπεδα του 1990), έχει εκφρασθεί στη συμφωνία του Παρισιού το 2015 που αποτελεί ορόσημο.

Για επίτευξη του στόχου αυτού χρειάζονται επενδύσεις τρισεκατομμυρίων δολαρίων σε τεχνολογίες καθαρής ενέργειας, όπως αιολική, ηλιακή ενέργεια, μπαταρίες και η ανάπτυξη του ηλεκτρικού δικτύου. Ηγετικό ρόλο στον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη πρέπει να έχουν η ΗΠΑ, η ΕΕ, η Κίνα ως επίσης και πετρελαϊκές χώρες όπως η Ρωσία και η Σαουδική Αραβία.

Η Αμερικάνικη αυτό-εξάρτηση και ο κινέζικος αυτοπεριορισμός έχουν σηματοδοτήσει την νέα ενεργειακή στρατηγική και κανόνες.

Από την άλλη η Ρωσία και οι χώρες του OPEC έχουν συμφωνήσει να αυξήσουν την παραγωγή μειώνοντας την τιμή στα 60 δολάρια το βαρέλι, όριο που καλύπτει και ισορροπεί τον προϋπολογισμό τους, με στόχο τον ανταγωνισμό της Αμερικής.

Η ενεργειακή μετάβαση ιστορικά στο κάρβουνο, μετά στο πετρέλαιο, μετά στο φυσικό αέριο και τέλος σε ανανεώσιμες πηγές, έχει προκαλέσει αποκέντρωση της παραγωγής και η ανάπτυξη ηλεκτρικών δικτύων θα μπορούσε να αντικαταστήσει τους αγωγούς φυσικού αερίου.

Ο πολιτικός στόχος της ΕΕ για αποκαρβουνοποίηση όλης της ενέργειας μέχρι το 2050 και η δέσμευση της Κίνας σε παραγωγή με το καθαρότερο φυσικό αέριο, αποτελούν βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση.

Επιλογή Ενεργειακού καυσίμου

Το φυσικό αέριο είναι το φιλικότερο προς το  περιβάλλον καύσιμο ανάφλεξης, με εκπομπές CO2 μειωμένες στο ¼ από το κάρβουνο, στο ½ από το πετρέλαιο και βοηθά στη μετάβαση σε καθαρότερη ενέργεια, μειώνοντας τη θέρμανση του πλανήτη. Μπορεί να μεταφερθεί σε αέρια μορφή απευθείας με αγωγούς και σε υγροποιημένη μορφή (LNG) με ειδικά πλοία δια θαλάσσης.

Η επανάσταση shale στην Αμερική θα απελευθερώσει περισσότερο πετρέλαιο και φυσικό αέριο γρηγορότερα (μέχρι το 2025). Το 2017 η ΗΠΑ έγινε καθαρή εξαγωγέας φυσικού αερίου για πρώτη φορά σε 60 χρόνια.  Η εξαγωγή υγροποιημένου φυσικού αερίου από σταθμούς  LNG στη Λουιζιάνα και το Τέξας έχει δημιουργήσει αγορά φθηνού φυσικού αερίου όπου μέχρι το 2022 η Αμερική, η Αυστραλία και το Κατάρ θα είναι οι μεγαλύτερες εξαγωγικές χώρες σε LNG.

Όμως το Αμερικάνικο LNG αέριο είναι ακόμη ακριβότερο από το Ρωσικό αέριο για τις αγορές της Ευρώπης. Η απότομη πτώση των τιμών του πετρελαίου το 2014, μετά από συμμαχία OPEC και Ρωσίας για έλεγχο της παραγωγής, έχει στόχο τον ανταγωνισμό με την Αμερική. Η  Ρωσική Gazprom μεταφέρει με αγωγούς φυσικό αέριο και LNG στην Κίνα όπου η ζήτηση αυξάνεται. Παράλληλα η Αμερική προσφέρει επίσης LNG στην Κίνα για μείωση του μεταξύ τους εμπορικού ελλείμματος, αποφεύγοντας διεθνείς εντάσεις.

Η Κίνα έχει δείξει πρόσφατα ενδιαφέρον για αγορά 5% των μετοχών της Σαουδικής πετρελαϊκής εταιρείας Aramco που είναι η μεγαλύτερη στον κόσμο.

Όταν οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) γίνουν αρκετά φθηνές θα οδηγήσουν τα καύσιμα ανάφλεξης εκτός ηλεκτρικού  μείγματος. Η υφιστάμενη παραγωγή από ΑΠΕ είναι μόνο 8% της παγκόσμιας παραγωγής ηλεκτρισμού, αρκετά μικρότερη της ενέργειας για θέρμανση και τις μεταφορές. Όση περισσότερη ηλιακή ενέργεια προστίθεται στο δίκτυο τόσο μειώνεται η τιμή της KWhr.  Τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα (EVs) μπορούν να επιταχύνουν την ενεργειακή μετάβαση με καθαρό μέρος στις μεταφορές.

Ενεργειακή Ασφάλεια

Στις επόμενες δεκαετίες η Γερμανία θα εξαρτάται αποκλειστικά από εισαγόμενο φυσικό αέριο, εφόσον έχει απενεργοποιήσει τους πυρηνικούς σταθμούς και την παραγωγή από κάρβουνο. Η εξάρτηση της από τους αγωγούς φυσικού αερίου της Ρωσίας του νέου έργου  Nord Stream 2 με αγωγούς στη Βαλτική θάλασσα, όπου θα διπλασιάσει την χωρητικότητα αγωγών προς την Ευρώπη μέχρι το 2019, και θα αντικαταστήσει τους προβληματικούς αγωγούς μέσω Ουκρανίας.

Όμως το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ανησυχεί για την εξάρτηση εισαγωγής φυσικού αερίου από την Ρωσία, η οποία αυξάνει την δύναμη της για οικονομική επιρροή σε όλη την Ευρώπη. Η Ρωσία και η Γερμανία ισχυρίζονται ότι είναι μια καθαρή εμπορική συναλλαγή που δένει τη Ρωσία πιο στενά με την Ευρώπη.

Η κατασκευή αγωγού East-Med με την συνεργασία Κύπρου, Ισραήλ και Ελλάδας ίσως αποτελέσει την εναλλακτική τροφοδοσία της Ευρώπης των ενεργειακών αποθεμάτων φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου.

Οι πετρελαϊκές χώρες της Μέσης Ανατολής και η Ρωσία

Η Σαουδική Αραβία ως η μεγαλύτερη εξαγωγέας πετρελαίου, έχει αρχίσει να αντιλαμβάνεται ότι το πετρέλαιο θα αντικατασταθεί από φωτοβολταϊκά, ηλιοθερμικά πάρκα και EVs.

Λαμβάνοντας υπόψη την άνοδο του Αμερικάνικου Shale gas και πετρελαίου, έχει προχωρήσει στην παραχώρηση του 5% της εταιρείας Aramco.  Προβλέπουν ότι οι μεταφορές θα συνεχίσουν την χρήση πετρελαίου όπως τα πλαστικά και άλλα πετροχημικά.

Ο Πρόεδρος Πούτιν της Ρωσίας και ο Πρίγκιπας Μοχάμεντ της Σαουδικής Αραβίας έχουν συμφωνήσει στην διαχείριση της παραγωγής πετρελαίου.

Το κόστος παραγωγής της Σ. Αραβίας είναι χαμηλό (6 δολάρια το βαρέλι) και η τιμή πώλησης 60 δολάρια το βαρέλι (ισορροπία  προϋπολογισμού). Το περίσσευμα της τιμής χρησιμοποιείται για κοινωνικές παροχές στην παιδεία, εκπαίδευση και εργοδότηση στο δημόσιο τομέα.

Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έχουν στόχο την χρήση 50% της ενέργειας από καύσιμα ανάφλεξης μέχρι το 2050, αναπτύσσοντας φωτοβολταϊκά και Ηλιοθερμικά Πάρκα (CSP) με αποθηκεμένη θερμική ενέργεια σε τηγμένο άλας για χρήση όλου του εικοσιτετράωρου.

Η σχέση της Ρωσίας, πέρα του πετρελαίου, φυσικού αερίου και πυρηνικής ενέργειας, γίνεται στενότερη με την Κίνα, τις χώρες τις Μέσης Ανατολής και το Ιράν.

Παγκόσμια Ενεργειακή μετάβαση

Ο στόχος της ΕΕ για μερίδιο 35% της ενέργειας από ΑΠΕ μέχρι το 2030 και η υδροηλεκτρική ενέργεια της Νορβηγίας με την ενίσχυση διασύνδεσης δικτύων θα επιτύχουν τη δημιουργία μιας «πράσινης μπαταρίας» για όλο το εικοσιτετράωρο.

Η Κίνα με την μεγαλύτερη κατανάλωση σε κάρβουνο και δεύτερη σε πετρέλαιο μετά την Αμερική, έχει δεσμευτεί για καθαρή ενέργεια, παράγοντας το 1/3 της παγκόσμιας παραγωγής αιολικής ενέργειας, το 1/4 της ηλιακής χωρητικότητας και τα 2/5 της κατασκευής ηλιακών πάνελ.

Εάν η Αμερική, η ΕΕ και η Κίνα συμμετέχουν στη μετάβαση σε καθαρή ενέργεια από ΑΠΕ τότε η παγκόσμια ενεργειακή γεωπολιτική θα είναι πιο υποσχόμενη.