Η Ενεργειακή Ασφάλεια της Αν.Μεσογείου και οι Γεωπολιτικές Προεκτάσεις

Η ανακάλυψη του Ισραήλ το 2010 του μεγάλου πεδίου Λεβιάθαν 1645μ βάθος μακρυά από τις ακτές του με αποθέματα 450 bcm, όπως και το 2015 του μεγαλύτερου πεδίου Zohr με διπλάσια αποθέματα απο την Eni για λογαριασμό της Αιγύπτου, που μαζί με τα υποσχόμενα κοιτάσματα της Κύπρου στα πεδία Γλαύκος (Exxon Mobil), Καλύψω (Eni/Total), Αφροδίτη (Dutch Shell/Delek) έχουν δυναμική εκμετάλλευσης 2.3 tcm φυσικού αερίου στην περιοχή της ΝΑ.Μεσογείου(Νορβηγική ερευνητική εταιρεία Rystad Energy). Ο ενεργειακός αυτός πλούτος εκτός απο τις τοπικές ανάγκες της περιοχής είναι αρκετός για την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης(ΕΕ).

Η εκμετάλλευση των κοιτασμάτων Zohr και Λεβιάθαν έχει ήδη αρχίσει με προμήθεια στην εσωτερική αγορά των χωρών τους. Εκτός από το Ισραήλ αέριο από το Λεβιάθαν προμηθεύεται στην Ιορδανία και την Αίγυπτο(18 mcm ημερησίως). Η ύπαρξη δύο μεγάλων LNG τερματικών υγροποίησης στην Αίγυπτο την καθιστά ενεργειακό κέντρο εξαγωγής υγροποιημένου ΦΑ στην Ευρώπη και στην Ασία μέσω της διώρυγας του Σουέζ. Η εκμετάλλευση των Κυπριακών κοιτασμάτων έχει καθυστερήσει από τις εταιρείες(Exxon/Eni/Total) λόγω της μείωσης της τιμής του αερίου μέχρι πρόσφατα(λόγω της μειωμένης ζήτησης από την πανδημία). Εξετάζεται η περίπτωση κατασκευής αγωγού από το έτοιμο κοίτασμα Αφροδίτη προς το τερματικό υγροποίησης της Αιγύπτου για εξαγωγή.

Όμως οι παράλογες ενστάσεις της Τουρκίας αμφισβητώντας το Δίκαιο της Θάλασσας για το δικαίωμα των Ελληνικών νησιών του Αιγαίου να έχουν ΑΟΖ και εκμεταλλευόμενη το παράνομο Τουρκοκυπριακό καθεστώς στην κατεχόμενη Βόρεια Κύπρο αξιώνει την νομιμότητα έρευνας στην Κυπριακή ΑΟΖ και την επικράτεια της Ελλάδας. Με  σημαία το δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας επιδιώκει τον έλεγχο της Ανατολικής μεσογείου γκριζάροντας περιοχές του Αιγαίου από την Σαμοθράκη μέχρι την Ρόδο, προσδοκώντας να γίνει ενεργειακό κέντρο τροφοδοσίας της ΕΕ μέσω του αγωγού TANAP(16 bcm από Αζερπαϊζάν) με αύξηση της χωρητικότητας του σε 61 bcm. Οι περιορισμένες ποσότητες αερίου από το Αζερπαϊζάν και η απαγόρευση της Ρωσίας για εισαγωγή αερίου στην Κασπία θάλασσα από το πλούσιο σε κοιτάσματα Τουρκμενιστάν, αναγκάζει την Τουρκία να αναζητήσει ποσότητες αερίου από το Ιρακινό Κουρδιστάν, το Ισραήλ και την Ανατολική Μεσόγειο.

Ανατροπή στο σχέδιο μεταφοράς του αερίου της ΝΑ Μεσογείου προς την ΕΕ μέσω Τουρκίας αποτελεί η υπογραφή στρατηγικής συμφωνίας Ελλάδος, Κύπρου, Ισραήλ για το φιλόδοξο έργο κατασκευής 1900km υποθαλάσσιου αγωγού EastMed χωρητικότητας 10bcm(10% των αναγκών της ΕΕ). Όμως το όλο έργο είναι αμφίβολο και βρίσκεται στο στάδιο τεχνοοικονομικής επεξεργασίας και μελέτης. Η αντίδραση της Τουρκίας με την παράνομη Τουρκο-Λυβική συμφωνία, παραβιάζει τις ΑΟΖ Κύπρου και Ελλάδας αγνοώντας την ύπαρξη της Κρήτης και της Ρόδου. Η απάντηση της Ελλάδας η υπογραφή συμφωνίας μερικής ΑΟΖ με την Αίγυπτο.

Γεωπολιτική Στρατηγική της Ελλάδας

1.       Η σύσταση του  East Mediterranean Forum με συμμετοχή των χωρών Ελλάδας, Κύπρου, Αιγύπτου, Ισραήλ, Ιταλίας, Ιορδανίας και Παλαιστίνης έχει δώσει νέα δυναμική στην περιοχή με την Γαλλία να αιτείται να γίνει μέλος και τις ΗΠΑ με το καθεστώς παρατηρητή.

2.       Διεξαγωγή κοινών στρατιωτικών ασκήσεων στην Ανατολική Μεσόγειο μεταξύ των χωρών Ιταλίας, Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ, Αιγύπτου και Γαλλίας. Ενδεικτικό η παρουσία ναυτικής δύναμης της Γαλλίας στην περιοχή της Κύπρου για κοινές ασκήσεις.

3.       Η συγκρότηση στρατιωτικού μετώπου στην Λιβύη εναντίον της Τουρκίας από τις χώρες Αίγυπτο, Γαλλία, ΗΑΕ που μαζί με την Ελλάδα υποστηρίζουν τον στρατηγό Χαφτάρ

4.       Η στρατιωτική ενίσχυση της Ελλάδας με την σύναψη αμοιβαίας αμυντικής συμφωνίας με την Γαλλία που περιλαμβάνει και την αγορά πολεμικών μαχητικών Rafale και φρεγάτες Belharra.

5.       Ενίσχυση της στρατιωτικής αμυντικής συμφωνίας με τις ΗΠΑ με παραχώρηση ναυτικών βάσεων στην Σούδα και Αλεξανδρούπολη αυξάνοντας την παρουσία αμερικανικών αεροπλανοφόρων στην Ανατολική Μεσόγειο και εξασφαλίζοντας την ενεργειακή ασφάλεια της ΕΕ αντίστοιχα.

Η απομόνωση της Τουρκίας απέναντι σε τρεις ευρωπαϊκές χώρες(Ελλάδα, Κύπρος, Γαλλία), δύο αραβικές χώρες(Αίγυπτο, ΗΑΕ) και Ισραήλ(σύμμαχο ΗΠΑ) είναι εμφανής με την δημιουργία δεινού γεωπολιτικού μετώπου εναντίον της. Επιπλέον η άρση του εμπάργκου όπλων προς την Κύπρο από τις ΗΠΑ προσφέρει περισσότερη ενεργειακή ασφάλεια στην περιοχή. Επιστέγασμα η εκφρασθείσα από τους Ευρωπαίους Ηγέτες αλληλεγγύη τους προς Κύπρο και Ελλάδα, επισημαίνοντας ότι υπάρχουν όλες οι επιλογές στο τραπέζι.

Η Αναδίπλωση της Τουρκίας

Μετά την άρνηση των ΗΠΑ στην παραχώρηση μαχητικών αεροσκαφών F-16 στην Τουρκία λόγω της αγοράς αντιαεροπορικών συστημάτων S-400 από την Ρωσία και την έξοδο της από το πρόγραμμα αγοράς μαχητικών F-35, η Τουρκία επεδίωξε να παίξει το χαρτί του βέτο για την είσοδο της Φιλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Επιπλέον προσπάθησε να εξομαλύνει τις σχέσεις της με το Ισραήλ και την Αίγυπτο. Μάλιστα μετά από τους πρόσφατους τραγικούς σεισμούς στην Τουρκία και λόγω των επερχόμενων προεδρικών εκλογών, ο Ερντογαν αναμένεται να ικανοποιήσει τους τρεις όρους που έθεσε η Αίγυπτος για την βελτίωση των σχέσεων των χωρών τους : δηλ. την παράδοση των καταζητούμενων μελών της μουσουλμανικής αδελφότητας από την Τουρκία, την αποχώρηση των στρατευμάτων της από την Λιβύη και την εξομάλυνση των σχέσεων της με την Ελλάδα και την Κύπρο. Το αντάλλαγμα η συμμετοχή της στο ενεργειακό East Mediterranean Forum. Τελικά έδωσε την συγκατάθεση της για την ένταξη μόνο της Φιλανδίας στο ΝΑΤΟ και απέφυγε τις παραβιάσεις του εναέριου χώρου της Ελλάδας με αντάλλαγμα την συμφωνία πώλησης μαχητικών F-16 από τις ΗΠΑ.

Τέλος διαφαίνεται ότι η πολιτική του προέδρου Χριστοδουλίδη για αναβαθμισμένη εμπλοκή της ΕΕ στη προσπάθεια επίλυσης του Κυπριακού προβλήματος είναι ορθή και διεξοδική λαμβάνοντας υπόψη τις συγκυρίες που υπάρχουν από την απομόνωση της Ρωσίας λόγω της εισβολής της στην Ουκρανία και της επιθυμίας της Τουρκίας για αναβάθμιση της τελωνειακής της ένωσης περιλαμβανομένης της παραχώρησης βίζας σε Τούρκους πολίτες. Το αντάλλαγμα ο ελλιμενισμός πλοίων με Κυπριακή σημαία, το άνοιγμα του εναέριου χώρου της Τουρκίας και η διευκόλυνση επίλυσης του Κυπριακού στην βάση των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας και του Ευρωπαϊκού Κεκτημένου.